۵۰ هزار قطعه سفال در کاوش‌های باستانی گذر کمرزرین اصفهان کشف شد
به گزارش خبرنگار مهر، نشست تخصصی «کمرزرین، از تخریب تا موزه باز شهری» شامگاه سه‌شنبه در سالن توحیدخانه دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد. در این نشست، علی شجاعی اصفهانی، عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان، به بررسی روند کاوش، چالش‌ها و اهمیت پروژه گذر کمرزرین پرداخت.
نقش دانشگاه هنر اصفهان در پروژه کمرزرین
شجاعی با اشاره به نقش دانشگاه هنر اصفهان در این پروژه گفت: از ابتدای فعالیت‌های پژوهشی و اجرایی، دانشگاه هنر اصفهان به‌عنوان محور اصلی در فرآیند تحقیق و مرمت گذر کمرزرین حضور داشته و همچنان در بخش کارشناسی و مشاوره، نقشی کلیدی ایفا می‌کند.
وی تأکید کرد: این همکاری نشان‌دهنده قابلیت‌های بالای دانشگاه در حل مسائل شهری اصفهان بر اساس استانداردهای علمی است.
کمرزرین، الگویی برای هم‌افزایی مدیریت شهری و دانشگاه
شجاعی، پروژه کمرزرین را از نظر مقامات ارشد میراث فرهنگی کشور، نمونه‌ای موفق از کار تیمی و همکاری میان مدیریت شهری و دانشگاه دانست و افزود: این پروژه نه تنها در شهر اصفهان بلکه در سطح ملی به‌عنوان الگویی از تعامل سازنده بین نهادهای مختلف مطرح شده است و انتشار نتایج آن در آینده می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در مطالعات بین‌المللی داشته باشد.
این باستان شناس با اشاره به نگرانی‌های اولیه درباره تخریب محوطه، تصریح کرد: با وجود چالش‌های متعدد، اکنون مسیر حفظ و احیای این گذر هموار شده است و امیدواریم به‌زودی شاهد افتتاح رسمی این موزه باز شهری با مشارکت کامل دانشگاه و شهرداری باشیم.
چالش‌های پروژه و تغییر نگاه مدیران شهری
وی به فضای ناامیدی حاکم در آغاز کاوش اشاره کرد و گفت: در آن زمان، نگرانی‌های زیادی میان دوستداران میراث فرهنگی و حتی کارکنان اداره کل میراث فرهنگی وجود داشت، چراکه تصور می‌شد این محل نیز مانند بسیاری از نقاط تاریخی دیگر در نهایت تخریب و به مسیری برای عبور خودروها تبدیل شود.
شجاعی همچنین از مخالفت برخی مدیران شهری در رده‌های میانی خبر داد و اظهار داشت: برخی از این مدیران چنین اقداماتی را بی‌اهمیت می‌دانستند و حتی پیشنهاد دفن بخشی از آثار را مطرح می‌کردند. اما با پیگیری‌های مستمر، در نهایت موفق شدیم این گذر تاریخی را حفظ کنیم.
اهمیت تاریخی گذر کمرزرین
وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی این گذر تاریخی گفت: کمرزرین در فاصله‌ای نزدیک به مسجد جامع اصفهان قرار دارد و مطالعات نشان می‌دهد که این منطقه از گذشته‌های دور دارای اهمیت ویژه‌ای بوده است. نام این گذر در متون کهن، از جمله شاهنامه و منابع ادبی پیش از مغول، به اشکال مختلف ذکر شده و بر جایگاه ویژه آن در تاریخ شهری اصفهان تأکید دارد.
عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان افزود: مطالعات محققان آلمانی، از جمله گاوبه و ویرت، نشان داده است که این منطقه بقایای یک سازه مهم پیش از دوره صفوی را در خود جای داده است. متأسفانه بخش بزرگی از این فضا در جریان احداث زیرگذر تخریب شده، اما مطالعات ژئوفیزیکی که در هفته‌های آینده انجام خواهد شد، می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره لایه‌های زیرین این گذر ارائه دهد.
کشف بازار و کارگاه‌های تولیدی تاریخی در کمرزرین
وی با اشاره به یافته‌های اخیر کاوش در این محوطه گفت: شواهدی از یک شبکه بازار مربوط به قبل از دوره صفوی در این محل به دست آمده است. همچنین، کشف کارگاه‌های تولیدی، از جمله یک کوره سفال‌پزی، نشان‌دهنده نقش این گذر در تولیدات شهری بوده است.
شجاعی اظهار کرد: کشف این کوره، که از قرن هفتم هجری به بعد فعال بوده، اهمیت زیادی دارد. این یافته می‌تواند پاسخی برای پرسش‌های باستان‌شناسان درباره تولیدات سفالین اصفهان باشد، چراکه تاکنون مطالعات جامعی در این زمینه انجام نشده است.
ثبت و مستندسازی آثار کاوش
وی در ادامه به برنامه‌های مستندسازی و مطالعات علمی اشاره کرد و گفت: در محدوده کاوش‌شده، بیش از ۵۰ هزار قطعه سفال کشف شده که بخشی از آن‌ها در مراحل بررسی و طبقه‌بندی قرار دارد. همچنین، شواهدی از آثار دوران ساسانی در میان یافته‌ها دیده می‌شود که می‌تواند شناخت بهتری از پیشینه این منطقه ارائه دهد.
عضو هیئت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه هنر اصفهان با تأکید بر لزوم ثبت و حفاظت این آثار افزود: «ایجاد پایگاه داده دیجیتال برای اطلاعات سفال‌های شاخص و اشیای کشف‌شده آغاز شده است و امیدواریم با حمایت نهادهای مربوطه بتوانیم یک بانک اطلاعاتی جامع از یافته‌های این محوطه فراهم کنیم.»
اهمیت حفظ و مرمت اصولی میراث اصفهان
در پایان، شجاعی ضمن اشاره به چالش‌های حفاظت از آثار تاریخی در اصفهان گفت: متأسفانه، تمرکز بیش از حد بر دوره صفوی باعث شده که بسیاری از آثار تاریخی پیش از این دوران نادیده گرفته شوند. اما کاوش اخیر نشان داد که هنوز شواهد ارزشمندی از گذشته‌های دور در زیر سطح شهر اصفهان باقی مانده است.
وی بر نقش دانشگاه هنر اصفهان در فرآیند حفاظت از میراث شهری تأکید کرد و افزود: توسعه پایدار شهر اصفهان بدون شناخت، حفاظت و مرمت اصولی میراث آن ممکن نیست. گروه‌های تخصصی دانشگاه هنر، با توان علمی بالا، آماده همکاری برای انجام این امر مهم هستند.
