چطور می‌توان گواهینامه با قلب قرمز گرفت | اولین گواهینامه با رضایت اهدای عضو برای چه کسی صادر شد؟

همشهری آنلاین – مریم سرخوش: برای اولین بار در کشور یک قلب قرمز به گواهینامه‌های رانندگی اضافه خواهد شد. قلبی که نشان‌دهنده رضایت دارنده آن به اهدای عضو است. یکی از مهم‌ترین دلایلش هم آمار پایین رضایت خانواده‌ها به اهدای عضو عزیزانشان است که باعث شده سالانه ۸ هزار عضو پیوندی به خاک سپرده شود و ۳ هزار نفر جان خود را در لیست انتظار از دست بدهند. مطالعات نشان داده بسیاری از ایرانیان با فرهنگ اهدای عضو آشنا نیستند و به همین دلیل آمار رضایت‌دهندگان چشمگیر نیست. به همین دلیل شرایطی برای تسهیل آن محقق شده و از این به بعد در زمان صدور گواهینامه‌ها، رانندگان می‌توانند تمایل خود را به داشتن مدرک ممهور به قلب قرمز و رضایت برای اهدای عضو اعلام کنند که البته فرآیندی کاملاً اختیاری است و هیچ الزامی هم ندارد.

دکتر امید قبادی، نائب رئیس هیأت مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان در این باره به همشهری می‌گوید: در ایران بعد از فتوای تاریخی حضرت امام خمینی (۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۸) پیوند اعضا از افراد مرگ مغزی آغاز شد و ۱۱ سال بعد هم قانون مجلس و ۲ سال بعد هم آیین‌نامه هیات دولت به تصویب رسید. یعنی از سال ۸۱ اهدا و پیوند عضو در ایران به شکل قانونی شد. بر این اساس تا امروز با رضایت به اهدای عضو ۱۱ هزار و ۵۰۰ خانواده مرگ مغزی، نزدیک به ۷۵ هزار نفر در ایران پیوند شده‌اند.

رتبه شاخص ایران در جهان

ایران رتبه اول اهدای عضو در کل کشورهای آسیایی را دارد و رتبه اول پیوند کبد هم متعلق به ایران است که توسط دکتر ملک‌حسینی در شیراز رقم خورده است. ایران همچنین تنها کشور خاورمیانه است که تمام پیوندها را انجام می‌دهد. اما به گفته نائب رئیس هیأت مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان با وجود تمام دستاوردهایی که در حوزه پیوند اعضا در ایران ثبت شده، برخی مشکلات هم وجود دارد.

قبادی در توضیح بیشتر بیان می‌کند: هر ۲ تا ۳ ساعت یک نفر در لیست انتظار پیوند جان خود را از دست می‌دهد که سالانه به بیش از ۳ هزار نفر می‌رسد. تنها راه نجات این افراد استفاده از اعضای افراد مرگ مغزی است. در پزشکی دو نوع مرگ داریم؛ مرگ قلبی یا معمولی که ۹۹ درصد مرگ‌های دنیا را تشکیل می‌دهد و مرگ مغزی که یک درصد مرگ‌ها را به خود اختصاص داده و می‌تواند جان افراد را نجات دهد.

او ادامه داد: مهم‌ترین عامل مرگ مغزی در ایران تصادفات جاده‌ای است و سالانه حدود ۱۶ تا ۲۰ هزار مرگ ناشی از حوادث ترافیکی رقم می‌خورد که از این تعداد ۵ تا ۸ هزار نفر با مرگ مغزی جان خود را از دست می‌دهند. از این تعداد حدود ۳ هزار مرگ مغزی، قابلیت اهدا دارند اما تنها هزار خانواده رضایت به اهدای عضو عزیزانشان دارند. که با این آمار سالانه برای ۳ تا ۴ هزار نفر پیوند عضو انجام می‌شود، اما حدود ۷ تا ۸ هزار عضو قابل اهدا با عدم رضایت خانواده ۲ هزار فوتی دیگر، به خاک سپرده می‌شود.

به گفته قبادی این یعنی سالانه ۳ هزار نفر را به دلیل نرسیدن عضو اهدایی از دست می‌روند و در همین مدت ۸ هزار عضو خاک می‌شوند که اگر نیمی از این اعضا به افراد نیازمند پیوند برسد، آنها در لیست انتظار پیوند فوت نخواهند کرد.

۲ دلیل مهم برای عدم رضایت به اهدای عضو

قبادی در پاسخ به این سوال که چرا ایرانی‌ها با وجود فرهنگ نوع‌دوستی و تاریخچه خوب در مشارکت‌های اجتماعی و فرهنگی، در این باره چالش دارند، توضیح می‌دهد: ۲۰ دلیل برای عدم رضایت خانواده‌ها برای اهدای عضو مطرح است که ۲ مورد آن بسیار اهمیت دارد. اول این که خانواده‌ها، مرگ مغزی را مرگ نمی‌دانند، چون این عزیزانشان به واسطه دستگاه‌هایی که به آنها وصل است حرکات قفسه سینه و ضربان قلب دارند. البته این مساله محدود و نهایت دو هفته است.

او درباره دلیل دوم بیان می‌کند: رضایت این خانواده‌ها بعد از قبول مرگ سخت می‌شود چون نمی‌دانند که نظر عزیزشان برای اهدای عضو چه بوده است. طبق پژوهش انجام شده اگر در آن لحظه کارت اهدای عضو جلوی خانواده آنها گذاشته شود، نزدیک به ۱۰۰درصد رضایت می‌دهند و اگر کارت نباشد این عدد به ۴۸ درصد می‌رسد. البته کارت اهدای عضو ضمان اجرایی برای اهدا نیست و خانواده باید رضایت بدهند، اما با وجود آن تصمیم‌گیری برای خانواده آسان‌تر می‌شود.

۱۰ درصد ایرانی‌ها کارت اهدای عضو دارند

قبادی با بیان این که از سال ۸۴ صدور کارت اهدای عضو در کشور آغاز شده است، عنوان می‌کند: تا امروز ۸.۵ میلیون نفر کارت گرفته‌اند و حدود ۱۰درصد جمعیت ایران هستند که عدد بسیار کمی برای ایرانی‌های نوعدوست و بامحبت است. این در حالی است که در آمریکا با جمعیت نزدیک به ۴۰۰ میلیون نفر، نزدیک به ۷۱ درصد مردم اعلام رضایت برای اهدای عضو کرده‌اند و این رضایت به شکل یک نشان روی گواهینامه آنها ثبت شده است. این عدد در انگلستان هم ۶۴ درصد است.

او در ادامه درباره یک مطالعه که چرا ایرانی‌ها کارت اهدای عضو نمی‌گیرند، عنوان می‌کند:‌ پژوهشی در سال ۹۵-۹۶ در این باره انجام شد و ابتدا تصور می‌کردیم که مردم تمایلی به دریافت این کارت ندارند، اما مطالعات نشان داد که تعداد قابل توجهی از مردم اصلا نمی‌دانند که کارت اهدای عضو وجود دارد. تعداد قابل توجهی هم تصور می‌کردند که دریافت این کارت زمانبر است و اقدامی نمی‌کردند.

به گفته نائب رئیس هیأت مدیره انجمن اهدای عضو ایرانیان پس از آن سامانه پیامکی ایجاد شد که مسیر دریافت کارت را راحت کرد. یعنی هر فرد می‌تواند با ارسال کد ملی به ۳۴۳۲ در عرض کمتر از یک دقیقه کارت اهدای عضو دریافت کند. اما مردم حتی از این مسیر آسان هم استفاده نمی‌کنند و دلیلش هم عدم آگاهی آنهاست. به این نتیجه رسیدیم که مردم باید چیزی را در دسترس داشته باشند که بتوانند تمایل به جانبخشی و زندگی‌بخشی را ثبت کنند.

یک طرح برای افزایش دسترسی

قبادی ادامه می‌دهد: ۱۱ سال قبل انجمن اهدای عضو پیشنهاد ثبت نشان تمایل به اهدای عضو روی گواهینامه را مطرح کرده و در اواخر دولت دوازدهم این موضوع مصوب شده بود. اما طی ۴، ۵ سال اخیر، اجرای آن با وجود تمام پیگیری‌ها به تعویق افتاد. با پیگیری‌هایی که داشتیم امسال از طریق سردار موسوی‌پور، رئیس راهور تهران به سردار حسینی، رئیس راهور کشور معرفی شدیم و در جلسه با این مسئول طرح موضوع کردیم. آنقدر این مساله برای سردار حسینی مهم و دارای حساسیت بود که به همکارانش دستور داد طی دو هفته امکان ثبت نشان اهدای عضو (قلب قرمز) روی گواهینامه‌ها عملیاتی شود.

به گفته قبادی در کمتر از دو هفته ثبت این نشان محقق شد و اولین کسی عن که گواهینامه با نشان رضایت به اهدای عضو برای او صادر شد، خود سردار حسینی بود.

البته او تاکید می‌کند که هنوز پویش مردمی معرفی این طرح شروع نشده و از یکی دو ماه دیگر در کل کشور اجرایی خواهد شد، جالب اینجاست که طی همین دو هفته حدود ۱۰۰ هزار گواهینامه دارای نشان گرفته‌اند و این نشان می‌دهد که آسان شدن مسیر چه میزان در این مشارکت تاثیر داشته است.

فرآیند دریافت گواهینامه با قلب قرمز

قبادی با تاکید بر این که فرآیند گواهینامه با قلب قرمز هم بسیار راحت است، توضیح می‌دهد: گروه اول کسانی هستند که می‌خواهند کارت جدید بگیرند و در آموزشگاه‌های راهنمایی و رانندگی تمایل خود به داشتن گواهینامه دارای نشان قلب قرمز را اعلام می‌کنند. گروه دوم هم کسانی هستند که گواهینامه تمدید و به مراکز پلیس +۱۰ مراجعه می‌کنند. از این افراد سوال می‌شود که در صورت تمایل قلب قرمز را روی گواهینامه تمدید شده خود داشته باشند. گروه سوم هم کسانی هستند که گواهینامه‌شان هنوز اعتبار دارد اما می‌خواهند این قلب قرمز را روی کارت خود داشته باشند. این افراد هم در صورت تمایل می‌توانند با مراجعه به مراکز پلیس +۱۰ درخواست گواهینامه ممهمور به قلب قرمز را داشته باشند.

او با تاکید بر این که با این مدرک، دیگر نیازی به دریافت کارت اهدای عضو انجمن نیست، عنوان می‌کند: امیدواریم طی ۳ تا ۴ سال بخش قابل توجهی از مردم ایران گواهینامه دارای نشان قلب قرمز را داشته باشند که در حکم کارت اهدای عضو است. البته برنامه‌ بعدی این است که نشان اهدای عضو روی سایر کارت‌های مهم و در دسترس مردم محقق شود، چون بر اساس مصوبه کمیسیون اجتماعی هیات دولت، قرار شد این نشان روی گواهینامه، کارت‌ملی، کارت پایان خدمت و کارت سلامت ایرانیان هم ثبت شود.