همسایه‌های خزر چقدر از آب دور خواهند شد؛ بررسی یک وضعیت فرضی
همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: این پدیده که بخش‌هایی از آن طبیعی و ناشی از تغییرات اقلیمی است، بر سرنوشت همه بنادر دریای خزر در همه کشورها تاثیر خواهد گذاشت. ۵ کشور حاشیه دریای خزر هر کدام چند بندر مهم در این دریای در حال کوچک شدن دارند که برای تجارت، انتقال انرژی (نفت و گاز)، ماهیگیری و حمل و نقل استفاده می‌شود. با گرمتر شدن زمین و خشک‌تر شدن دریا بسیاری از این اسکله‌ها دیگر آن کاربری پیشین را نخواهند داشت. کاهش تراز آب دریای خزر، علاوه بر اثرات اقتصادی و زیرساختی، پیامدهای زیست‌محیطی گسترده‌ای بر بنادر و اسکله‌ها به همراه خواهد داشت که چشم‌اندازهای زیست در این دریا را به طور کلی تغییر خواهد دارد.
اثرات زیست‌محیطی کاهش تراز خزر
- تخریب زیستگاه‌های حساس ساحلی
- افزایش آلودگی به دلیل متمرکز شدن آلاینده‌ها
- نابودی زیستگاه گونه‌های وابسته به مناطق کم‌عمق
- افزایش مشکلات برای پرندگان ساحلی و مهاجر
- افزایش فشار بر منابع شیلاتی و صیادی نزدیک بنادر
همسایه‌های خزر چقدر از آب دور خواهند شد؛ یک وضعیت فرضی
کاهش سطح آب دریای خزر تا سال ۲۱۰۰ (در صورت ادامه روند گرمایش زمین و سناریوی انتشار زیاد گازهای گلخانه‌ای) ۹ تا ۱۸ متر نسبت به سطح فعلی است ولی بر اساس مطالعات مؤسسه‌های تخصصی (مانند GEOMAR, Caspian Environment Programme) اگر کاهش تراز آب ۲ متر رخ دهد، تخمین‌ها چنین خواهد بود:
|
کشور |
طول ساحل (کیلومتر) |
عقب‌نشینی میانگین |
توضیح |
|
ایران |
۹۰۰ |
۵۰۰ متر تا ۳ کیلومتر |
بستگی به توپوگرافی مناطق (گیلان کمتر، مازندران بیشتر) |
|
آذربایجان |
۸۰۰ |
۵ تا ۱۲ کیلومتر |
مناطق دلتایی و پست، تاسیسات نفتی، بندر باکو بیشتر در خطر است |
|
ترکمنستان |
۱۲۰۰ |
۱۰ تا ۱۲ کیلومتر |
ترکمن‌باشی، قره‌بغازگول ممکن است کلا خشک شود |
|
قزاقستان |
۱۹۰۰ |
۱۵ تا ۲۵ کیلومتر |
مناطق باتلاقی و کم‌ارتفاع شدیداً در معرض خطر است بخصوص تاسیسات نفتی |
|
روسیه |
۷۰۰ |
۲۰ تا ۳۰ کیلومتر |
بستگی به توپوگرافی؛ برخی مناطق صخره‌ای کمتر آسیب می‌بینند |
برآورد پس‌روی ساحل ایران (به تفکیک منطقه)
| منطقه | ویژگی ساحل | سناریوی ۱۰ متر کاهش (کیلومتر) | سناریوی ۱۵ متر کاهش (کیلومتر) |
|---|---|---|---|
| گیلان (انزلی، آستارا) | ساحل باریک، بعضی نقاط پست | ۰.۵ تا ۲ | ۱ تا ۳ |
| مازندران (بابلسر، نوشهر) | دشت ماسه‌ای کم‌ارتفاع | ۳ تا ۵ | ۵ تا ۷.۵ |
| گلستان (گرگان، میانکاله) | دشت بسیار پست، تالابهای ساحلی | ۵ تا ۸ | ۸ تا ۱۲ |
مناطق بحرانی و اثرپذیر
| منطقه | نوع آسیب |
|---|---|
| تالاب انزلی | کاهش شدید مساحت تالاب، خطر خشک شدن |
|
نوار ساحلی مازندران |
دور شدن دریا از شهرهای ساحلی (بابلسر، فریدونکنار) |
| خلیج گرگان، میانکاله |
خشک شدن خلیج گرگان، آسیب شدید به اکوسیستم پرندگان |
| بندر امیرآباد | دور شدن خط آب از اسکله‌ها، نیاز به توسعه اسکله جدید |
