فرهنگ سازی؛ خُمِ رنگرزی نیست

به گزارش همشهری آنلاین ،‌ مهدی قمصریان ؛‌ مدیر صندوق تامین خسارت‌های بدنی در یادداشتی نوشت:‌ آمار تکان‌دهنده تلفات حوادث رانندگی و تبعات غیرقابل جبران اقتصادی و اجتماعی آن، ضرورت اندیشه و اجرای فوری راهکارهای مناسب و متناسب برای کاهش این آمار را انکارناپذیر ساخته است. در ماه‌های اخیر نیز این اولویت با مطالبه رییس جمهوری، سرلوحه بخش‌های مختلف اجرایی و عمومی کشور قرار گرفته و با تشخیص درست مبنی بر ضرورت ریل گذاری صحیح مبتنی بر فرهنگ سازی، پویش نه به تصادف با هدف کاهش موثر آثار زیانبار تصادفات در کشور، طراحی و اجرایی شده است.

فرهنگ شامل باورها، ارزش ها، هنجارها و رفتارهای جامعه، می تواند بر انگیزه ها، رفتار و دستاوردهای افراد یک جامعه موثر باشد. با این توضیح نقش بی‌بدیل فرهنگ در حکمرانی خوب و مدیریتِ اقتضائات آن مبرهن است ، لذا فرهنگ سازی جایگاهی بسزا و تعیین کننده برای تحقق شاخص های مطلوب مورد انتظار حکمرانان دارد.

با این توضیح اولیه باید توجه داشت فرهنگ سازی فرایندی پیچیده است که نیازمند درک عمیق از ویژگی های یک جامعه بوده و بالضروره باید با صبر و در زمانی نسبتا طولانی انجام شود.

از سوی دیگر هرچند فرهنگ سازی می تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه مورد استفاده قرار گیرد، اما این فرایند باید با نهایت دقت و هوشمندی انجام شود.

به بیان دیگر محدود ساختن فرهنگ سازی به یک بازه زمانی موقت و یا برخی کارهای مقطعی ، موثر و راهگشا نخواهد بود.

همچنین ضمانت های اجرایی و قوانین الزام آور و محکم، دیگر ضرورت همسانِ فرهنگ سازی است که اجرای همزمان آن به مثابه بال دوم برای حرکت متعادل و متوازن است و فقدان یا سستی هر یک از آنها، عملکرد بال دیگر را مختل یا بلااثر خواهد کرد.

نکته مهم دیگر توجه به ابزارهای مهم و متنوع فرهنگ سازی است که نظام آموزشی، رسانه ها، هنر و ادبیات و رهبران افکار عمومی از جمله این ابزارها هستند و هر اقدامی متناسب با ظرفیتی که این ابزارها دارند می تواند تغذیه کننده رشد ارزشها و مانعی محکم برای مقابله با ضدارزشها باشند.

بعنوان مثال رسانه ها بر اساس برخی نظریات در هسته فرهنگ از توان تعلیمی و تثبیتی در زمینه فرهنگ پذیری برخوردارند و در مورد پوسته فرهنگ، دارای توان تغییر رفتارها و الگوهای اجتماعی در جهت فرهنگ گرایی هستند.

مع الوصف باید توجه مضاعف به این مساله معطوف باشد که با وجود ارزشمندی هر یک از ابزارهای پیش گفته، ظرفیت آنها محدود بوده و نمی‌توان انتظارات فراتر از ظرفیت آنها را برایشان متصور بود.

نکته ضروریِ شاید تکراری ، اما لازم به یادآوری آنکه، ماهیت فرهنگ سازی، بیشتر پیشگیری است، لذا نتایج آن هم در طولانی مدت و به شکل تدریجی خود را آشکار می‌سازد.

همه بپذیریم فرهنگ سازی به تعبیر آن ضرب المثل شیرین، ” خُمِ رنگرزی نیست”.