سرمایه: کتاب
همشهری آنلاین- سحر جعفریان‌عصر: دلشان، خواننده تازه می‌خواهد تا دوباره و چندباره، به تعدادِ آدم‌های روی زمین، قصه‌هاشان خوانده‌شود و همه از خوانشِ «آرزوهای بزرگ»، «بینوایان» و باقی خواندنی‌های کلاسیک و معاصر حظ بِبرند…اما صاحبانشان از سَرِکتاب‌دوستی، وفاداری، خساست و یا هر چیز دیگری که نام دارد نمی‌توانند راحت و ساده از یار مهربان خود دل بکَنند و یا در فکرِ داد و ستد یا بِده و بِستانِ آن باشند…با این حال آنها نیزممکن است گاهی دچار دگرگونی فکری و خُلقی شوند آن چنان که در پی‌اش کسب و کارِ خرید و فروش کتاب‌های دست‌دوم (اینترنتی و حضوری) با ادعای جلوگیری از قطع درختان بیشتر، رونق بگیرد.
یارِ دانا و خوش‌زبانِ دست‌دوم
بازارِ خرید و فروش کتاب‌های دست‌دوم نیز مانند باقی بازارها، نظم و نسق‌های خاص خود را دارد؛ از میزان نو و کهنگی کتاب‌های دست‌دوم (نو، در حد نو، بدون خط‌خوردگی و حاشیه‌نویسی و پاره‌شدگی)، انواع ژانر و دسته‌بندی موضوعی کتب، کیفیتِ محتوایی و ظاهریکتاب‌ها از فاخر تا ساده و قدمت آنها (تازه منتشر شده، معاصر و البته کمیاب و نایاب‌های تاریخی) گرفته تا چگونگی تعیین قیمت و قیمت‌گذاری و راسته و بورس آن که بیشتر، حوالی میدان انقلاب شناخته می‌شود. فروشندگان این بازار اغلب، دستی بر آتشِ کتابخوانی، کتابفروشی و یا هر کار و میلِ دیگری که یک سَرش به کلمه و کتاب می‌رسد، دارند. برخی از آنها به صورت آنلاین و اینترنتی، خدماتِ خاصِ خرید و فروش کتاب‌های دست‌دوم ارائه می‌دهند و برخی دیگرشانهم به صورت حضوری و میان فروشگاه‌های کوچک یا بزرگ که از کف تا سقفشان با کتاب انباشته‌شده، سکوی خرید و فروشِ دوستانِ دانا و خوش‌بیان راه‌انداخته‌اند.
۵ جلد بیار، ۶ جلد ببر
پاخور مشتری یکی از فروشگاه‌های دست‌دوم‌فروشیِ کتاب که ساختمانِ بلندبالایش جایی حوالی شمال شهر قد کشیده، زیاد است. مشتری‌ها کمی بعد از ورود به آن و پاییدن قفسه‌های کتاب چپانده‌اش هم دست و دل‌باز می‌شوند و هم عزمشان را با کمترین میزان تردید برای فروشِ کتاب‌های هزار بار خوانده و دوست‌داشتنی‌شان، جزم می‌کنند. پاخوری و هوا بَرداشتنِ مشتری‌های فروشگاه در گروی شیک و لوکس بودن و نیز ارائه خدماتِ هیجان‌انگیزِ آن است. ساعت حدود ۱۰ هر صبح نخستین مشتری‌ها از راه می‌رسند؛ بعضی‌هاشان تعدادی کتب درسیِ در حد نو، رمان و داستان یا کتاب‌های تاریخی می‌آورند و بعضی دیگرشان کتاب‌های روانشناسی، مذهبی و هنری زیر بغل زده‌اند. مقابلِ پیشخوان کارشناس قیمت، صف می‌بندند تا نوبتِ معامله‌یشان پیش آید. معدودی از آنها که صبرِ صف ایستادن ندارند جایشان را با سپردن به نفر جلویی یا عقبی، محفوظ نگه‌می‌دارند و می‌روند پیجستجوی کتاب و کتاب‌هاییکه پیشتر لیست کرده‌اند. کاغذنوشته «۵ تا کتاب بیار، ۶ کتاب ببر» در بخش‌های مختلف فروشگاه، پُرشمار به چشم می‌آید و امتیاز آن، ویژه مشتریانی‌ست که اولین تبادل کتاب در فروشگاه را تجربه می‌کنند.
مورد عجیبِ کتاب‌های دست‌دومِ میلیونی
کارشناسان تعیین قیمت، ابتدا از مشتریان، قیمتِ پیشنهادیِ کتاب‌هایی که قصد فروش‌شان را دارند، می‌پرسند: «قیمتی که درنظر گرفتید، چه قدر است؟» تا مشتریان حساب و کتاب کنند و به حرف بیایند آنها هر کتاب را با دقت بررسی می‌کنند؛ آن طور که گویی قرار است مویی از ماست بیرون بکشند: «چاپ دهم است…انتشاراتش سرشناس نیست…مترجم‌اش هم که هیچ…چقدر خط‌خطی و حاشیه‌نویسی دارد…صحافی‌اش چنگی به دل نمی‌زند…ژانرش خیلی خواننده ندارد.»و گاهی هم وارونه اتفاق می‌افتد: «عجب، کتابی…از چاپ‌های قدیمی است…به عتیقه و زیرخاکی بیشتر شباهت دارد…چقدر هم باسلیقه و تمیز نگهش داشتید…ما از این کتاب توی انبار داریم ولی با شماره چاپِ تازه…خواننده برای این کتاب، سر و دست می‌شکند…». اینجاست که چانه‌زنی آغاز می‌شود؛ از مُجلد رازِ ۵۰ هزار تومانی تا کتاب کیمیای سعادت ۲۰ میلیون تومانی که رد و پایِ آگهی‌هایش در سایت‌های خرید و فروش مجازی هم دیده می‌شود. تعداد کاغذنوشته «کتاب دست‌دوم شاید نو نباشد اما تَبر به تَنِ درختان هم نیست» هم کم نیست که بسیاری از مشتریان را پای معامله کتاب‌های دست‌دومکشانده‌است.
خواندنی‌های کهنه ولی پُرفروش
پیشخوانِ فروش اَمانی و یا زمان‌بَر نیز در فروشگاه دست‌دوم‌فروشی کتاب، شلوغ است: «عکس واضح از کتاب‌هایتان برای ما ارسال کنید تا قمیت‌گذاری انجام شود. پیک برای تحویل کتاب‌ها هم در اختیارتان می‌گذاریم. سهم ما از قیمت کتاب شما، ۵۰ درصد است؛ نصف نصف. قیمت توافقی که حاصل شود شمامی‌توانید آگهی فروش کتاب‌هایتان را در فروشگاه آنلاین ما ثبت کنید یا کتاب‌هایتان تا زمان فروش در فروشگاه امانت بگذارید…قیمت آگهی از ثبت تا ویژه و نردبان کردن ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است.» یکی از مشتریان منتظر مقابل این پیشخوان خطاب به مشتریِ کناری‌اش می‌گوید: «ببین کتاب‌هات ارزش قیمت آگهی کردن یا اَمانی گذاشتن رو دارند یا نه؛ وگرنه که برو میدون انقلاب و اونها رو به خریدارای کیلوییِ کتاب بفروش…اینطوری بیشتر می‌صرفه». مشتری دیگر در حال پُر کردن فُرم درخواست ثبت آگهی است: «کم و با احتیاط خوانده شده، حداقل مصرف، بدون خط‌خوردگی و یادداشت‌نویسی، مناسب هدیه دادن، قیمتِ نو این کتاب ۳۷۵ هزار تومان است…».آن سوتر، یکی از کارشناسان توضیح می‌دهد: «در حال حاضر کتاب‌های دست‌دومِ پُرفروش، کتاب‌های دانشگاهی، کنکور، روانشناسی و تاریخی‌اند…»
