حمایت اقوام از زبان فارسی | آموزش زبان مادری حاشیه ساز شد

همشهری آنلاین- لیلا شریف: در روزهای اخیر، موضوع «آموزش زبان مادری» به یکی از مباحث داغ جامعه تبدیل و هشتگ «زبان فارسی سنگر است» در شبکه اجتماعی ایکس ترند شد. در فاصله کمتر از 7‌روز مجلس و دولت در رابطه با این موضوع دست به اظهارنظر و تصمیم‌گیری مهمی زده‌اند، از یک طرف نمایندگان مجلس با تدریس ادبیات زبان‌های قومی در مدارس کشور مخالفت کرده‌اند و از طرف دیگر، سخنگوی دولت از ارائه لایحه جامع در مورد «آموزش زبان مادری» خبر داد.

مرز باریک میان «آموزش زبان مادری» و «آموزش به زبان مادری» موجب شده تا این موضوع در روزهای اخیر با واکنش‌های متعددی در شبکه‌های اجتماعی همراه شود.

حالا نوبت دولت است

پس از رد شدن این طرح در مجلس، شهرام دبیری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور، اعلام کرد که رئیس‌جمهور و دولت موافق تدریس زبان مادری در مدارس هستند. فاطمه مهاجرانی نیز در نشست خبری گفت:«ما باید آموزش زبان مادری را از آموزش به زبان مادری تفکیک کنیم. مجلس طرحی را در کمیسیون بررسی کرده اما دولت در نظر دارد لایحه مفصلی در این مورد ارسال کند. موضوع آموزش زبان مادری جزء موضوعات بسیار مهمی است که در دستور کار دولت قرار دارد. از یک سو زبان فارسی، زبان رسمی ماست و از سوی دیگر، زبان مادری میراث ما به‌حساب می‌آید؛ بنابراین لایحه باید بتواند این فاصله را به‌گونه‌ای پُرکند که بچه‌های دو زبانه در فرایند آموزش آسیب نبینند و میراث کهن را از دست ندهیم.»

طرح مجلس برای زبان مادری

تاریخچه بحث پیرامون آموزش زبان مادری سابقه طولانی دارد و به 2دهه گذشته بازمی‌گردد؛ هر چند این موضوع یکی از خواسته‌های اقوام ایرانی برای حفظ و آشنایی با مشاهیر علمی و ادبی اقوام مختلف است، اما به‌دلیل نگرانی از بیراهه‌رفتن قانون، نزدیک به 2دهه می‌شود که این خواسته پشت سد قانونگذاران مانده است. در آذرماه بود که کلیات طرح آموزش زبان‌های محلی در کمیسیون آموزش مجلس تصویب شد تا بعد از چکش‌کاری‌های متعدد، راهی صحن علنی مجلس شود. بسیاری امیدوار بودند که این طرح یک‌بار برای همیشه تکلیف آموزش زبان مادری اقوام و قبایل مختلف را در مدارس مشخص خواهد کرد؛ اما این طرح هم با مخالفت روبه‌رو شد.

واکنش‌های دنباله‌دار به صحبت‌های خانم سخنگو

احسان هوشمند، پژوهشگر مطالعات قومی ایران، در واکنش به سخنان فاطمه مهاجرانی، تفاوت آموزش ادبیات زبان‌های محلی با آموزش به زبان مادری را یادآور شد. او تأکید کرد که در قانون اساسی، آموزش ادبیات زبان‌های محلی مورد تأکید قرار گرفته است. افراد حاضر در شبکه‌های اجتماعی که از قومیت‌های مختلف هستند هم با انتشار جملات مشابهی مانند «‌به‌عنوان یک ترک زبان می‌گویم: #زبان_فارسی_سنگر_است» از زبان فارسی حمایت کردند.

دفاع دولت از قانون اساسی

واکنش‌ها به صحبت‌های سخنگوی دولت در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها متوقف نشد تا جایی که مهاجرانی با انتشار یک توییت تلاش کرد ابهامات را رفع کند:«عدم‌انعکاس دقیق سخنانم منجر به برداشتی اشتباه در برخی مخاطبان شد. دفاع دولت از اجرای دقیق اصل‌۱۵ قانون اساسی و آموزش زبان و ادبیات محلی و مادری (درکنار زبان رسمی و ملی و میانجی فارسی) است و نه آموزش «به» زبان مادری. آموزش فراگیر به زبان فارسی، تعارضی با حق آموزش زبان‌های محلی و مادری (اقتضای اجرای قانون اساسی، عدالت و تقویت همبستگی ملی) ندارد.» اتفاقات روزهای اخیر بار دیگر این نکته را گوشزد کرده که هر چند حفظ زبان‌های محلی مهم است اما قدم زدن در این مسیر نیازمند دقت است تا گزندی به زبان فارسی وارد نشود.