بیت‌اللهی: کنترل فرونشست اصفهان نیازمند همبستگی ملی است
به گزارش خبرنگار مهر، علی بیت اللهی عصر پنجشنبه در آئین اختتامیه نخستین جشنواره ملی عکس و مطبوعات زاینده رود، اظهار کرد: عشق عجیب من به اصفهان، حس یک ایرانی به این دیار است، تاریخ ما به صورت جغرافیا در اصفهان نوشته شده و از این رو حفظ شکوه این ایرانی، وظیفه تک تک ما است.
وی ادامه داد: یک همبستگی ملی لازم است که نگذاریم این وسعت جغرافیایی ما دستخوش حوادث شود زیرا اگر آثار تاریخی را از دست دهیم دیگر نمی‌توان جبران کرد. ارگ بم پس از زلزله بازسازی شد اما دیگر آن حال و هوای ارگ پیشین را ندارد.
مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست رئیس سازمان حفاظت زیست با اشاره به اینکه در حال حاضر آثار فرونشست در مستحدثات اصفهان دیده می‌شود و مسجد سید ترک خورده است، ابراز کرد: این‌ها مسائلی است که باید بسیار عِرق داشته باشیم.
فرونشست زمین قابل کنترل است
بیت اللهی با بیان اینکه فرونشست زمین قابل کنترل است، به تجربه‌های موفق جهانی در این زمینه در جهان از جمله شهرهای بانکوک، توکیو، شانگهای، تگزاس و تیانجین اشاره کرد و افزود: باید توجه داشت که ۱۰ درصد وسعت سرزمینی ما را فرونشست زمین در برگرفته است.
وی خاطرنشان کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد از نظر ریسک فرونشست در معرض قرارگیری پهنه‌های فرونشستی، شهر اصفهان بالاترین خطرپذیری را دارد.
۲۵ شهر در اطراف دشت اصفهان درگیر فرونشست
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه فرونشست اصفهان یک مسئله زیست محیطی است، ادامه داد: اگر تالاب گاوخونی چند سال آینده به همین منوال بی‌آب بماند ریزگردها و توفان نمک نه تنها اصفهان بلکه یزد و گستره وسیعی از کشور را در بر می‌گیرد.
بیت‌اللهی با بیان اینکه احیای تالاب گاوخونی مطالبه فرا استانی است، خاطرنشان کرد: در میان استان‌های درگیر فرونشست، از نظر وسعت پهنه‌های فرونشستی خراسان رضوی در صدر و اصفهان در ردیف پنجم است اما این استان بیشترین تعداد شهرهای واقع در پهنه‌های فرونشستی را به خود اختصاص داده که شامل ۲۵ شهر در اطراف این شهر و کاشان است.
به گفته وی، از نظر بافت فرسوده استان اصفهان تحت تأثیر است ودر زمینه بافت‌های تاریخی بعد از خراسان، اصفهان است.
اصفهان سالانه ۱۵.۵ سانتیمتر فرومی‌نشیند
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با نشان دادن تصاویری از ترک‌ها و گسل‌های فرونشستی در دشت مهیار، فرودگاه اصفهان و ورزشگاه نقش جهان، توضیح داد: نرخ فرونشست دشت اصفهان- برخوار که شهر اصفهان در آن واقع است، تا مرز ۱۵.۵ سانتیمتر در سال رسیده است که این عدد به معنای یک و نیم متر نشست اصفهان در ۱۰ سال و سه متر در ۲۰ سال است درحالی که
حدود پنج تا هشت درصد فرونشست‌های زمین در سراسر دنیا عددی بالای ۱۱ سانتیمتر دارند.
بیت‌اللهی با اشاره به اینکه نشست ۱۵.۵ سانتیمتر در سال در کانون جمعیتی شهر اصفهان عددی بسیار بزرگ است، تصریح کرد: باید توجه داشت که نوع فرونشست زمین در اصفهان ناهمگن است؛ به بیان دیگر شدت نشست در برخی نقاط شهر کم و در برخی مناطق بسیار زیاد است که این باعث تنش و نشست نامتقارن در خطوط ریلی، ساختمان‌ها و مستحدثات می‌شود و هم زمین و هم مستحدثات دچار ترک‌های عدیده می‌شود.
وی افزود: حدود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر براساس مطالعاتی که سال ۱۳۹۵ انجام دادیم، در پهنه فرونشستی دشت اصفهان- برخوار ساکن هستند و ۳۲۸ مسجد، ۳۷۱ مرکز آموزشی و مدرسه، ۱۴ مرکز توریستی، هشت پمپ گاز، ۱۹ پمپ بنزین، سه بیمارستان و ۳۷ کتابخانه در این پهنه قرار دارند و این اعداد کافی است که بدانیم پدیده و ریسک ما چیست.
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به اینکه در سراسر ایران نزولات جوی کاهش یافته است، گفت: با وجود این، برآوردها نشان می‌دهد نقش کاهش نزولات جوی ۱۵ درصد است و نقش منابع آبی بر وضعیت فرونشست نزدیک به ۶۰ درصد نسبت است.
قطع دائمی جریان زاینده‌رود عامل اصلی فرونشست اصفهان
بیت‌اللهی تاکید کرد: گرادیان اُفت منابع آبی با نزولات جوی همخوانی ندارد و دخالت‌های انسانی مشهود است.
وی با اشاره به تأثیر قطع و وصل زاینده رود بر آبخوان دشت اصفهان- برخوار، ابراز کرد: آبخوان اصفهان و برخوار به دلیل فرمی که دارد خیلی سریع‌تر به مرگ آبخوان می‌رسد.
مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست رئیس سازمان حفاظت زیست با بیان اینکه آبخوان سمت برخوار سالانه به طور میانگین حدود یک متر و سمت اصفهان بیش از ۲ متر اُفت می‌کند، اضافه کرد: باید توجه داشت که نزدیک به ۷۰ درصد فرونشست اصفهان- برخوار ریشه در قطع دائمی جریان زاینده رود دارد.
سطح زیرکشت بالادست زاینده‌رود به ۱۵۰۰ هکتار رسید
بیت اللهی با بیان اینکه اراضی تحت کشت بالادست سد زاینده‌رود از ۴۵۵ هکتار در سال ۱۹۸۵ به ۱۵۰۰ هکتار در سال ۲۰۲۳ میلادی رسیده است، خاطرنشان کرد: بندهای تحت عنوان آبخیزداری در بالادست به دلیل پمپاژ آب به باغات و فضای سبز، نه تنها اهداف آبخیزداری را دنبال نمی‌کند که تله‌های آبی شده و آب تبخیر و یا برداشت می‌شود.
به گفته وی، یک هزار و ۲۲۱ بند در بالادست وجود دارد که سبب شده دریاچه سد زاینده رود به باریکه تبدیل شود.
چالش به تأمین آب شرب اصفهان می‌رسد
مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست رئیس سازمان حفاظت زیست تصریح کرد: بر آورد می‌شود که اگر ۲ سال پیاپی وضعیت بارندگی در حالت خشکسالی قرار گیرد اصلاً تأمین آب شرب اصفهان نیز امکان پذیر نخواهد بود.
بیت‌اللهی به چاه‌های حریمی حوضه زاینده‌رود اشاره کرد و گفت: از یک سو چشمه اصلی زاینده رود و از سوی دیگر استحصال آب‌های زیر زمینی متأسفانه فشار زیست محیطی بر اصفهان را تشدید کرده است.
وی ادامه داد: بنا بر آمار موجود ۲۸۲ حلقه چاه در حریم رودخانه وجود دارد که دبی بالایی دارند و گاهی تا یک میلیون مترمکعب در سال استحصال می‌کنند.
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خاطرنشان کرد: بر اساس شاخص میرایی آبخوان، به طور متوسط برای دشت اصفهان ۵۵ سال برای عمر آبخوان زمان داریم اما در منطقه شهری اصفهان با اعمال ضریب زیست محیطی حداکثر ۱۰ سال تا مرگ آبخوان فرصت داریم.
بیت‌اللهی با بیان اینکه برای نجات اصفهان از خطر مرگ آبخوان فرصت اندک است و به شرایط حدی نزدیک شدیم، خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که مناطق ۹، هشت، ۱۰ و ۱۴ شهر اصفهان پرخطر ترین نقاط شهری به لحاظ فرونشست هستند.
وی ادامه داد: با وجود این شرایط اما جای امیدواری است که اقدامی شود و اولین گام پایش فرونشست است.
لزوم جریان دائم ۱۵ مترمکعب بر ثانیه آب در زاینده‌رود
مشاور آب و پیامدهای محیط زیستی فرونشست رئیس سازمان حفاظت زیست با بیان اینکه لازم است ۲۱ ایستگاه پایش در نقاط مختلف شهر جانمایی شود، بر لزوم ایجاد ایستگاه پیزومتری و پایش آثار تخریبی و ساماندهی منابع آماری در این زمینه تاکید کرد و گفت: محاسبه‌ها نشان می‌دهد، لازم است زاینده‌رود ۱۵ مترمکعب بر ثانیه از سمت جنوب غربی این شهر ورودی داشته باشد و خروجی از جنوب شرقی شهر با تغذیه آبخوان صورت گیرد.
به گفته بیت اللهی، با این دبی، دستکم ۲ تا سه مترمکعب آب نیز به تالاب گاوخونی وارد می‌شود اما این میزان حداقلی است که به صورت دائمی باید جریان یابد.
رئیس بخش زلزله‌شناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با تاکید بر لزوم کنترل بر داشت چاه‌ها و مسلوب المنفعه کردن چاه‌های غیرمجاز و نیز تفکیک آب باران برای تغذیه آبخوان، تصریح کرد: مکان یابی حفر ۲۵۰ حلقه چاه جذبی برای هدایت روان‌آب‌های ناشی از بارندگی به سمت آ بخوان اصفهان، انجام شده است.
