آخرین تغییرات در خصوص تاثیر سوابق تحصیلی پایه یازدهم در کنکور

به گزارش خبرنگار مهر، شورای سنجش و پذیرش دانشجو در خصوص متقاضیان ورود به آموزش عالی در سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ و بعد از آن با توجه به مصوبه جلسه ۹۱۳ مورخ ۱۶ بهمن ۱۴۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی اطلاعیه‌ای صادر کرد.

در این اطلاعیه عناوین دروس مورد نظر برای ایجاد سابقه تحصیلی پایه یازدهم برای هر یک از دیپلم‌ها در آزمون سراسری سال ۱۴۰۴و بعد از آن به شرح جدول ذیل است:

همچنین در این اطلاعیه آمده است که سهم سوابق تحصیلی به صورت قطعی ۶۰ درصد است؛ در حقیقت سهم نمره کل سابقه تحصیلی پایه‌های یازدهم و دوازدهم نظام آموزشی ۶-۳-۳ در گروه‌های آزمایشی اصلی علوم ریاضی و فنی، علوم تجربی و علوم انسانی آزمون سراسری سال ۱۴۰۴ به ترتیب به میزان ۱۷ و ۴۳ درصد (درمجموع ۶۰ درصد) با تأثیر قطعی است.

در همین راستا، خبرگزاری مهر در گفت‌وگویی اختصاصی با سید علی جعفری، فعال حوزه سنجش و ارزشیابی آموزشی، به بررسی این موضوع پرداخته است.

جعفری که خود یکی از مسئولان سازمان سنجش و پایش کیفیت آموزش وزارت آموزش و پرورش است؛ در این مصاحبه تأیید کرد که تمامی داوطلبان، اعم از دانش‌آموزان و پشت‌کنکوری‌ها، مکلف به ایجاد سابقه تحصیلی پایه یازدهم هستند و مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو ملاک عمل برای پذیرش داوطلبان در آزمون سراسری پیش رو است.

جعفری همچنین توضیح داد که موارد مطرح شده در خصوص سابقه تحصیلی صرفاً در حد پیشنهاد بوده و تصمیم نهایی بر الزام تمامی داوطلبان به داشتن سابقه تحصیلی پایه یازدهم اتخاذ شده است.

مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

قبلاً اعلام شده بود اعمال سوابق تحصیلی پایه یازدهم عطف‌به‌ماسبق نخواهد شد؛ اما سازمان سنجش در اطلاعیه خود همه را ملزم به شرکت در آزمون‌های نهایی پایه یازدهم نموده است؛ دلیل این تغییرات چیست؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا اجازه دهید کمی در مورد چگونگی تعیین ضوابط کنکوری توضیح دهم؛ در حال حاضر سنجش و پذیرش دانشجو بر اساس مصوبات شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی انجام می‌شود که آخرین مصوبه این شورا در این زمینه، ماده‌واحده شماره ۹۱۳ است. بر اساس این مصوبه، تأثیر قطعی نمرات پایه دهم در پذیرش دانشگاهی حذف و پیشنهاد جزئیات مربوطه به شورای‌عالی آموزش و پرورش سپرده شده است. بر اساس این ماده‌واحده، این شورا اختیار تصمیم‌گیری نهایی را ندارد و صرفاً می‌تواند پیشنهادهای خود را برای اجرا به شورای سنجش و پذیرش دانشجو ارائه کند؛ تصمیم‌گیری نهایی بر عهده شورای سنجش و پذیرش دانشجو است که پس از بررسی پیشنهادها، در صورت تأیید آن‌ها را به‌عنوان ضوابط اجرایی اطلاع‌رسانی و اعمال می‌کند.

بر اساس مصوبه ۹۱۳ بود که شورای عالی آموزش و پرورش پیشنهادهای متعددی ارائه داد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها عدم الزام به ایجاد سابقه تحصیلی پایه یازدهم برای آن دسته از داوطلبانی بود که قبلاً در این آزمون‌ها شرکت نکرده‌اند. به این معنا که پشت‌کنکوری‌ها بتوانند بدون شرکت در آزمون‌های نهایی پایه یازدهم و صرفاً بر اساس امتحانات نهایی پایه دوازدهم در کنکور شرکت کنند. این پیشنهاد در شورای سنجش و پذیرش دانشجو مورد بررسی قرار گرفت اما اعضای این شورا با آن موافقت نکردند. به همین دلیل، در اطلاعیه‌ای که شب بیست و هشتم اسفندماه توسط سازمان سنجش منتشر شد، اعلام گردید که تمامی داوطلبان، چه آن‌هایی که پیش‌تر در آزمون‌های نهایی پایه یازدهم شرکت کرده‌اند و چه کسانی که شرکت نکرده‌اند، باید سوابق تحصیلی این پایه را دارا باشند.

بر این اساس، عملاً تغییری در ضوابط رخ نداده است و آنچه که اعلام شده است یک تصمیم جدید نیست، بلکه مطابق با مصوبات قبلی، تمامی داوطلبان باید دارای سوابق تحصیلی در تمامی پایه‌هایی باشند که تأثیر قطعی در پذیرش دانشگاهی دارند. اما مسئله‌ای که موجب ابهام و نگرانی شده، این است که پیشنهاد شورای‌عالی آموزش و پرورش پیش از آنکه در شورای سنجش و پذیرش دانشجو بررسی و تصویب شود، در رسانه‌ها مطرح گردید. این موضوع به دلیل عدم توجه کافی به فرایند قانون‌گذاری رخ داد و متأسفانه از سوی برخی از نهادهای تقنینی و اجرایی بدون توجه به مسیر قانونی تصویب ضوابط، به‌عنوان یک تصمیم قطعی معرفی شد. همین امر موجب شد که داوطلبان پشت‌کنکوری به‌اشتباه تصور کنند که نیازی به ایجاد سابقه تحصیلی پایه یازدهم نخواهند داشت، درحالی‌که این موضوع هنوز در مرحله پیشنهاد بود که در نهایت مورد تأیید شورای سنجش و پذیرش دانشجو قرار نگرفت.

چرا این پیشنهاد توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو رد شد؟ استدلال اعضای این شورا چه بود که با پیشنهاد شورای‌عالی آموزش و پرورش مخالفت کردند؟

هرچند که به زمان و نحوه اطلاع‌رسانی و سایر مواردی که اعلام شده است نقدهای جدی وجود دارد؛ اما از نظر بنده رد این پیشنهاد کاملاً صحیح بود و بر اساس اصول علمی سنجش و اندازه‌گیری اتخاذ شد. وقتی ما قصد پذیرش داوطلبان را داریم، باید آن‌ها را بر اساس یک چارچوب مشخص ارزیابی کنیم. در حال حاضر، نظام سنجش در آزمون‌های نهایی بر مبنای مجموعه‌ای از دروس در پایه‌های یازدهم و دوازدهم طراحی شده است؛ بنابراین، همه داوطلبان باید بر اساس همین چارچوب سنجش شوند و نمی‌توان برخی از آن‌ها را مستثنی کرد یا چارچوب ارزیابی را برای یک گروه خاص تغییر داد. این مسئله مبتنی بر اصل عدالت در سنجش است، به این معنا که همه باید بر اساس یک ملاک و معیار ارزیابی شوند و نمی‌توان برای برخی گروه‌ها استثنا قائل شد. از منظر علمی، ایجاد یک نظام سنجش دوگانه مخاطرات جدی به همراه دارد. نخست، باعث تضعیف اعتبار آزمون می‌شود، زیرا اگر یک گروه بدون داشتن سوابق تحصیلی در پایه یازدهم ارزیابی شود و گروهی دیگر بر اساس هر دوپایه مورد سنجش قرار گیرد، نتایج این دو گروه قابل‌مقایسه نخواهد بود. چنین رویکردی همچنین اصل برابری را زیر سوال می‌برد و می‌تواند منجر به نابرابری در ارزیابی واقعی داوطلبان شود. از سوی دیگر، اتخاذ تصمیماتی ازاین‌دست می‌تواند در آینده موجب ایجاد مطالبه برای تغییرات مشابه در سایر بخش‌های نظام سنجش شود که این موضوع به‌تدریج اعتبار و انسجام فرایند پذیرش را زیر سوال خواهد برد.

اما محوری‌ترین استدلال شورای‌عالی آموزش و پرورش این بود که پشت‌کنکوری‌هایی که در زمان تحصیل خود در آزمون نهایی پایه یازدهم شرکت نکرده‌اند، اکنون نیازی به این پایه ندارند.

اگر اطلاع‌رسانی‌ها به‌صورت شفاف، دقیق و در زمان مناسب انجام نشوند، نه‌تنها باعث افزایش تنش و اضطراب در میان داوطلبان می‌شود، بلکه ممکن است نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر را نیز تحت‌فشار قرار دهد.

این استدلال چندان قوی نبود، زیرا ضوابط پذیرش را نمی‌توان بر اساس وضعیت تحصیلی گروه‌های مختلف تنظیم کرد. توجه کنید در شرایط فعلی نیز برخی داوطلبان، مانند دانش‌آموزان شاخه‌های فنی و حرفه‌ای، در هیچ آزمون نهایی شرکت نکرده‌اند. آیا می‌توان به همین دلیل، تأثیر سوابق تحصیلی را برای این گروه به‌طورکلی نادیده گرفت؟ قطعاً خیر. علاوه بر این، اگر این استدلال پذیرفته شود، باید آن را به کنکور نیز تعمیم دهیم، به این معنا که برای برخی گروه‌ها سوالات کنکور را از پایه دهم یا یازدهم حذف کنیم یا شرایط متفاوتی برای گروه‌های مختلف در نظر بگیریم که باتوجه‌به توضیحاتی که عرض کردم عملاً امکان‌پذیر نیست.

با این شرایط تکلیف داوطلبان چیست؟ بالاخره داوطلبان چگونه باید خود را برای شرکت در امتحانات آماده کنند؟

در حال حاضر، مبنای عمل برای کنکور همان اطلاعیه اخیر سازمان سنجش است که طبق آن، همه داوطلبان، اعم از دانش‌آموزان و پشت‌کنکوری‌ها، ملزم به داشتن سوابق تحصیلی پایه یازدهم هستند و بعید به نظر می‌رسد که در این تصمیم تغییری ایجاد شود. فقط نکته مهمی که داوطلبان باید به آن توجه کنند این است که برخی از دروس پایه یازدهم دچار تغییراتی شده‌اند؛ بنابراین، توصیه می‌شود داوطلبان ضمن حفظ تمرکز خود به شایعات و حواشی موجود در فضای مجازی توجه نکرده و برای اطلاع از آخرین ضوابط صرفاً به مراجع رسمی مانند وبگاه سازمان سنجش مراجعه نمایند.

در پایان هم ضمن تشکر از شما، باید به این موضوع اشاره کنم که نحوه اطلاع‌رسانی و اتفاقاتی که در این زمینه رخ داده‌اند، چندان مطلوب نبود و امیدوارم هرگز تکرار نشود. متأسفانه، آنچه رخ داد موجب سردرگمی داوطلبان شد و فضای ذهنی بسیاری از آن‌ها را تحت‌تأثیر قرارداد و حتی برنامه‌ریزی مطالعاتی عده زیادی را مختل کرد. به همین دلیل، از همه مسئولان محترم درخواست دارم که در نظر داشته باشند که با یک موضوع بسیار مهم و با یک قشر حساس که در برهه‌ای پرتنش به سر می‌برند سروکار دارند. ما باید به مدیریت افکار عمومی به‌ویژه در مسائل پرمخاطب این‌چنینی توجه ویژه داشته باشیم؛ اگر اطلاع‌رسانی‌ها به‌صورت شفاف، دقیق و در زمان مناسب انجام نشوند، نه‌تنها باعث افزایش تنش و اضطراب در میان داوطلبان می‌شود، بلکه ممکن است نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر را نیز تحت‌فشار قرار دهد. این امر می‌تواند نظام محاسباتی مسئولان را دچار اختلال کرده و آن‌ها را تحت‌تأثیر مطالبات غیر اصولی گروه‌های خاص قرار دهد، درحالی‌که تصمیمات آموزشی و سنجشی باید صرفاً بر مبنای اصول علمی و عملی اتخاذ شوند.