در این جاده‌ها آرام برانید

همشهری آنلاین- زهرا رفیعی: سایر گونه‌ها هم از تصادفات جاده‌ای در امان نیستند. سگ‌سانان بیشترین تلفات را در تصادفات جاده‌ای دارند. ترددهای نوروزی این آمارها را به مراتب بیشتر از همیشه می‌کند. رعایت حداکثر سرعت در رانندگی نه تنها جان و مالتان را در امان نگه می‌دارد بلکه جان حیات وحش را نیز حفظ می‌کند. در شرایطی که هیچ گذرگاه استانداردی برای حیات وحش در کشور تاسیس نشده و حیات وحش- در بهترین حالت مجبور به عبور از زیرگذرهای مخصوص آب و دام می‌شوند، رعایت حداکثر سرعت بسیار ضروری است. بخصوص در مناطق حفاظت شده.

کشته شدن حیوانات، کاهش مساحت زیستگاه، تکه‌تکه شدن زیستگاه‌ها، آلودگی هوا و آب و خاک، کاهش مساحت زیستگاه و تاثیر بر کارکردهای اکوسیستم‌ها از جمله اثرات جاده‌هایی است که در دل زیستگاه‌ها بوجود آمده‌اند. احداث بسیاری از این جاده‌ها گریز ناپذیر است و برخی مانند جاده‌ای که از دل پارک ملی گلستان عبور می‌کند نه. برخی مانند جاده شهید کلانتری بر روی دریاچه ارومیه، نحوه اجرایشان مشکل ساز شده و نه تنها حیات وحش که دریاچه را به خشکی کشانده است.

رعایت محدوده سرعت در جاده‌هایی که از دل زیستگاه‌های بکر می‌گذرد، نه تنها جان حیات وحش را حفظ می‌کند، لذت تردد از جاده‌ها را در ایام تعطیلات بیشتر می‌کند. تصور کنید از کنار جاده می‌گذرید و گله‌ای کل و بز ببینید، یا روباهی با نور ماشین شما به دل سیاهی جنگل بدود.

وضعیت گذرگاه‌های حیات‌وحش در ایران

در ایران پل‌های عبور حیات وحش بیشتر از اینکه وجود خارجی داشته باشند، روی کاغذ خود نمایی می‌کنند. سال‌هاست ساخت گذرگاه برای عبور یوزپلنگ ایرانی از وزارت راه و شهرسازی مطالبه می شود ولی هنوز نه تنها زیستگاه این گونه به شدت در معرض انقراض که هیچ زیستگاهی زیرساخت لازم را برای حیات وحش ندارد. حتی جاده‌هایی که اخیرا تاسیس می‌شوند هم به پیوست‌های زیست محیطی اهمیت نمی‌دهند. تنها مسیرهای عبور حیات‌وحش آبراهه‌هایی است که وزارت راه برای هدایت آبهای سطحی می‌سازد که آنها هم عمدتا برای عبور دام استفاده می‌شود.

در این مسیرها سرعت را رعایت کنید

پیش از شروع سفر این بار با نگاهی متفاوت به نقشه راه‌ها نگاه کنید. ببنید که آیا مسیرتان از درون مناطق حفاظت شده عبور میکند؟ این مناطق به دلیل غنای بالای تنوع زیستی انتخاب شده‌اند و حفظ تک‌تک عناصر درون آن از آب و خاک و هوا و حیات وحش در حفظ تنوع زیستی اهمیت دارد.

جاده‌های درون و کنار مناطق حفاظت‌شده: بسیاری از جاده‌ها از نزدیکی پارک‌های ملی و مناطق حفاظت‌شده عبور می‌کنند. حیوانات اغلب برای دسترسی به منابع آب یا غذا از این جاده‌ها عبور می‌کنند. به طور مثال جاده گرگان مشهد با وجود مخالفت فعالان محیط زیست و پیشنهاد مسیر جایگزین، از دل پارک ملی گلستان عبور می‌کند. هر ساله تلفات زیادی از حیات وحش در این منطقه گزارش می‌شود.

مناطق جنگلی یا کوهستانی: در مناطقی که زیستگاه‌های طبیعی مانند جنگل‌ها و کوه‌ها در اطراف جاده‌ها قرار دارند، احتمال عبور حیوانات بیشتر است. برای مثال، جاده‌هایی که از رشته‌کوه البرز یا زاگرس می‌گذرند، نمونه‌هایی از این مناطق هستند. چندی پیش خرسی از دل جنگلهای هیرکانی سر از جاده چالوس درآورده بود و با هوشیاری مردم به سلامت دوباره به کوهستان برگشت.

تالاب‌ها، سواحل و حاشیه رودها: حیوانات برای دسترسی به منابع آبی ممکن است به‌ناچار از جاده‌هایی عبور کنند که نزدیک تالاب‌ها یا رودخانه‌ها واقع شده‌اند. فصل بازگشت پرندگان مهاجر به عرض‌های شمالی است ممکن است پرندگان برای استراحت درون تالاب‌ها فرود بیایند. آرامش آنها را با اسپیکر و سر و صدای بی‌دلیل برهم نزنید. بگذارید آنها برایتان آواز بخوانند.

مناطقی با سابقه تلفات بالا: در همکاری وزارت راه و شهرسازی و محیط‌بانان، جمع‌آوری داده‌های دقیق از مناطق حادثه‌خیز و مشخص کردن نقاطی که در آن‌ها تلفات حیات وحش زیاد گزارش شده کمک کرده است که تابلوهای «احتیاط، محل عبور حیات وحش» نصب شود. در این مناطق دقت را به سرعت ترجیح دهید. مثلا در جاده میامی به عباس‌آباد در مسیر سمنان به خراسان که اصلی‌ترین محل تردد یوزپلنگ است. تا کنون تصادفات جاده‌ای سهم ۵۰ درصدی در تلفات یوزپلنگ‌ها داشته است. فقط ۱۷ قلاده یوزپلنگ آسیایی در این منطقه و در دنیا زندگی می‌کنند.